Konsep Dialek

Istilah dialek berasal daripada perkataan Greek, dialektos yang merujuk kepada kepelbagaian ciri bahasa yang dituturkan oleh sekumpulan pengguna atau penutur sesuatu bahasa (Siti Hajar Abdul Aziz, 2009:81). Menurut Kamus Dewan Edisi Keempat pula,dialek bermaksud satu bentuk bahasa yang digunakan dalam sesuatu daerah atau oleh sesuatu kelas sosial berbeza daripada bahasa standard (2010:348).

            Menurut pandangan ahli bahasa dan ahli dialektologi pula, dialek mempunyai pelbagai definisi. Namun demikian, sehingga hari ini masih belum ada kata sepakat dalam kalangan ahli bahasa mahupun ahli dialektologi tentang definisi sebenar istilah dialek ini (Ajid Che Kob dalam Zulkifley Hamid et al, (2007:129). Ahli-ahli bahasa hanya mendefinisikan dialek mengikut pandangan dan tafsiran mereka sendiri sahaja. Mario Pei dan Frank Gaynor (Dictionary of Linguistics, 1954:50) dalam Zulkifley Hamid et al, (2007:129) mentakrifkan dialek sebagai suatu bentuk bahasa, dituturkan di kawasan atau daerah tertentu serta memperlihatkan perbezaan yang memadai dengan bentuk baku atau bentuk persuratan bahasa tersebut dari segi sebutan, binaan tatabahasa dan penggunaan perkataan secara idiomatik untuk dianggap ketara berbeza, namun perbezaan tersebut belum begitu banyak atau meluas daripada dialek-dialek lain dalam bahasa tersebut untuk dianggap sebagai bahasa yang berbeza. Dalam bahasa yang lebih mudah, dialek menurut Mario Pei dan Frank Gaynor ini adalah satu bentuk bahasa yang dituturkan di suatu tempat yang mana bahasa tersebut sedikit berbeza dengan bahasa ibundanya, meskipun begitu perbezaan yang wujud itu masih belum cukup untuk menjadikannya sebagai bahasa lain atau bahasa baharu. Sebagai contoh, di Malaysia kita bertutur dan berkomunikasi dalam bahasa Melayu, akan tetapi di sebuah negeri di Malaysia penduduknya menutur bahasa yang agak berlainan bunyinya dengan bahasa Melayu, misalnya di negeri Kelantan. Penduduknya bertutur menggunakan bahasa Melayu Kelantan yang mana dari segi fonetik dan fonologinya berbeza dengan bahasa Melayu, akan tetapi perbezaan tersebut masih belum cukup untuk menjadikan bahasa Melayu Kelantan itu sebagai suatu bahasa yang baharu. Maka bahasa itulah yang kita sebut sebagai dialek; dialek Kelantan.

            Menurut Abdul Hamid Mahmood pula, dialek ialah variasi daripada satu bahasa tertentu yang dituturkan oleh sekumpulan penutur dalam satu-satu masyarakat bahasa. Dialek mempunyai bentuk tertentu, dituturkan dalam kawasan tertentu dan berbeza daripada bentuk yang standard dari segi sebutan, tatabahasa dan penggunaan kata-kata tertentu, tetapi perbezaannya tidaklah begitu besar untuk dianggap sebagai satu bahasa yang lain (1994:1). Definisi yang dikemukakan oleh Abdul Hamid Mahmood ini tidak jauh bezanya dengan definisi yang dikemukakan oleh Mario Pei dan Frank Gaynor tadi. Mereka bersependapat bahawa dialek bukanlah suatu bentuk bahasa yang lain.

            Ahli linguistik antropologi pula menghuraikan dialek sebagai satu bentuk bahasa khusus yang digunakan oleh sesuatu komuniti penutur (Siti Hajar Abdul Aziz, 2009:82). Mereka menjelaskan perbezaan antara bahasa dan dialek dengan menggunakan analogi iaitu dengan mengaitkannya dengan perbezaan antara sesuatu yang abstrak dengan yang konkrit. Berdasarkan pandangan ini, seorang penutur sebenarnya tidak menuturkan bahasa, sebaliknya mereka menuturkan dialek daripada suatu bahasa. Maka jelaslah bahawa dialek bukanlah satu bentuk bahasa baharu, sebaliknya suatu variasi atau gaya bahasa yang muncul dari sesuatu bahasa. Contohnya bahasa Inggeris, dalam bahasa Inggeris itu sendiri terdapat beberapa dialek antaranya, Standard English British, Standard English American dan Standard English Indian.